مرکز تحقیقات علوم اعصاب

ﺻﻤﯿﻤﯿﺖﻫﺎی زﻫﺮآﮔﯿﻦ: ﭼﮕﻮﻧﻪ رواﺑﻂ آﺳﯿﺐزا ﺑﯿﺎن ژنﻫﺎ و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﻐﺰ را ﻣﺨﺘﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ

ﺷﺎﯾﺪ ﮔﻤﺎن ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ رواﺑﻂ آﺳﯿﺐزﻧﻨﺪه ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻮاﻗﺐ ﺟﺴﻤﯽ و رواﻧﯽ ﺑﻪ ﺑﺎرﻣﯽآورﻧﺪ، اﻣﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮات آن ﺑﺴﯿﺎر ﻓﺮاﺗﺮ از اﯾﻦ ﺗﺼﻮرات اﺳﺖ. اﯾﻦ رواﺑﻂ ﻗﺎدرﻧﺪ ﺗﺎ اﻋﻤﺎق ژنﻫﺎی ﻣﺎ ﻧﻔﻮذ ﮐﺮده و ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﻐﺰ را دﺳﺘﺨﻮش ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺟﺪی ﮐﻨﻨﺪ. ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺷﺮﯾﮏ ﺻﻤﯿﻤﯽ (IPV)[1] ﯾﺎ ﻫﻤﺎن ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺧﺎﻧﮕﯽ، ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻣﻌﻀﻞ ﭘﯿﭽﯿﺪه و ﭼﻨﺪوﺟﻬﯽ در ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺟﻮاﻣﻊ، ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﻼﻣﺖ ﺟﺴﻢ و روان ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﺎن را ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮد، ﺑﻠﮑﻪ اﺛﺮات ﻋﻤﯿﻘﯽ ﺑﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﻐﺰ و ﺣﺘﯽ ژنﻫﺎی ﺑﺪن ﺑﺮ ﺟﺎی ﻣﯽﮔﺬارد. اﯾﻦ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﮐﻪ در ﺑﺴﺘﺮ اﻋﺘﻤﺎد و ﺻﻤﯿﻤﯿﺖ رخ ﻣﯽدﻫﺪ، ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ "ﺻﻤﯿﻤﯿﺖﻫﺎی زﻫﺮآﮔﯿﻦ" ﻣﺒﺪل ﺷﺪه و ردﭘﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﺑﺮ ﺟﺴﻢ و روح ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﺎن ﺣﮏ ﮐﻨﺪ. در اﯾﻦ ﻓﺮﺻﺖ، ﻗﺼﺪ دارﯾﻢ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ رواﺑﻂ آﺳﯿﺐزا ﺑﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد ژنﻫﺎ و ﻣﻐﺰ را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮده و ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢﻫﺎی دﺧﯿﻞ در اﯾﻦ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﭘﯿﭽﯿﺪه را ﻣﻮﺷﮑﺎﻓﯽ ﮐﻨﯿﻢ.

ﺗﻐﯿﯿﺮات ژﻧﺘﯿﮑﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺷﺮﯾﮏ ﺻﻤﯿﻤﯽ:

ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺸﻮﻧﺖ در رواﺑﻂ ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺤﻮه ﻋﻤﻠﮑﺮد ژنﻫﺎی ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﺳﺘﺮس، اﻟﺘﻬﺎب و ﺳﯿﺴﺘﻢ اﯾﻤﻨﯽ را ﺗﻐﯿﯿﺮ دﻫﺪ. اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات ژﻧﺘﯿﮑﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮای ﻣﺪت ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺑﺮ ﺳﻼﻣﺖ ﺟﺴﻤﯽ و رواﻧﯽ ﻓﺮد ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺑﮕﺬارﻧﺪ و اﺣﺘﻤﺎل اﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎریﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﮐﻨﻨﺪ. ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل، ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﻋﻤﻠﮑﺮد ژنﻫﺎی ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﺳﺘﺮس، ﻣﺎﻧﻨﺪ ژن ﮔﯿﺮﻧﺪه ﮔﻠﻮﮐﻮﮐﻮرﺗﯿﮑﻮﺋﯿﺪ (NR3C1)[2]، ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻮد ﻓﺮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺳﺘﺮس ﺣﺴﺎسﺗﺮ ﺷﺪه و در ﻧﺘﯿﺠﻪ، اﺣﺘﻤﺎل اﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎریﻫﺎی رواﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻓﺴﺮدﮔﯽ و اﺿﻄﺮاب ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﻮد. ﻣﺘﯿﻼﺳﯿﻮن اﯾﻦ ژن ﺑﺎ ﻋﻼﺋﻢ اﺿﻄﺮاب در ﻣﺎدران در ﻣﻌﺮض ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺷﺮﯾﮏ ﺻﻤﯿﻤﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ. ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ، ﺑﺮﺧﯽ از ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻧﯿﺰ ﻧﺸﺎن دادهاﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﻮع از ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﺳﺎﺧﺘﺎر DNA از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﻃﻮل ﺗﻠﻮﻣﺮﻫﺎ و اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺘﯿﻼﺳﯿﻮن DNA ﺷﻮد.

ﺗﻠﻮﻣﺮﻫﺎ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﻦ ﮐﻮﺗﺎه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و اﯾﻦ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺤﺖﺗﺄﺛﯿﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ از ﺟﻤﻠﻪ اﺳﺘﺮس ﻣﺰﻣﻦ، ﺷﺘﺎب ﺑﮕﯿﺮد. ﺧﺸﻮﻧﺖ در رواﺑﻂ ﺻﻤﯿﻤﺎﻧﻪ ﺑﺎ اﯾﺠﺎد اﺳﺘﺮس ﻣﺰﻣﻦ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﮐﻮﺗﺎه ﺷﺪن ﺗﻠﻮﻣﺮﻫﺎ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ، اﻓﺰاﯾﺶ ﺧﻄﺮ اﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎریﻫﺎی ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﭘﯿﺮی زودرس ﺷﻮد. اﯾﻦ ﻧﻮع ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺘﯿﻼﺳﯿﻮن DNA در ژنﻫﺎﯾﯽ ﺧﺎص ﮐﻪ در اﺧﺘﻼﻻت رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺸﮑﻼت ﺳﻼﻣﺘﯽ دﺧﯿﻞاﻧﺪ؛ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺑﺮای ﻣﺜﺎل، اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺘﯿﻼﺳﯿﻮن در ژن [3] BDNF (ﻓﺎﮐﺘﻮر ﻧﻮروﺗﺮوﻓﯿﮏ ﻣﺸﺘﻖ از ﻣﻐﺰ) ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﺑﯿﺎن اﯾﻦ ژن و در ﻧﺘﯿﺠﻪ، اﺧﺘﻼل در رﺷﺪ و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻋﺼﺒﯽ ﮔﺮدد. ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ، ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ اﯾﻦ ژن ﺷﻮد و اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﻧﺤﻮه ﻋﻤﻠﮑﺮد آن و در ﻧﺘﯿﺠﻪ، ﺑﺮ رﺷﺪ ﻋﺼﺒﯽ و ﺳﻼﻣﺖ روان ﻓﺮد ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﮕﺬارد.

اﻟﮕﻮﻫﺎی ﻣﺘﯿﻼﺳﯿﻮن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﯾﺎﻓﺘﻪ ژن [4] CLPX ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ BDNF در رﺷﺪ ﻋﺼﺒﯽ ﻧﻘﺶ دارد ﻧﯿﺰ در ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎﻧﯽ در ﻣﻌﺮض ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ؛ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﻟﮕﻮﻫﺎی ﻣﺘﯿﻼﺳﯿﻮن اﯾﻦ ژن را در ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ دﻫﺪ و اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ رﺷﺪ ﻋﺼﺒﯽ آﻧﻬﺎ اﺛﺮﮔﺬار ﺑﺎﺷﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ژن [5] MAOA در ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﺴﻢ ﻧﻮروﺗﺮاﻧﺴﻤﯿﺘﺮﻫﺎ ﻧﻘﺶ دارد و ﺑﺮﺧﯽ از اﻧﻮاع ژﻧﺘﯿﮑﯽ آن ﺑﺎ رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﺗﻬﺎﺟﻤﯽ در ﻣﺠﺮﻣﺎن ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺧﺎﻧﮕﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻧﻮروﺗﺮاﻧﺴﻤﯿﺘﺮﻫﺎ ﻣﻮاد ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﺳﻠﻮلﻫﺎی ﻋﺼﺒﯽ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و در ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺧﻠﻖ و ﺧﻮ، رﻓﺘﺎر و ﺳﺎﯾﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮدﻫﺎی ﻣﻐﺰی ﻧﻘﺶ دارﻧﺪ. ﺗﻐﯿﯿﺮ در ژن MAOA ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺤﻮه ﻋﻤﻠﮑﺮد اﯾﻦ ﻣﻮاد ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ را ﺗﻐﯿﯿﺮ دﻫﺪ و ﺑﺎ رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﺗﻬﺎﺟﻤﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎﺷﺪ.

ﻣﻨﻄﻘﻪ ﭘﻠﯽﻣﻮرﻓﯿﮏ [6] HTTLPR-5 ﻫﻢ در ژن اﻧﺘﻘﺎلدﻫﻨﺪه ﺳﺮوﺗﻮﻧﯿﻦ ﻧﻘﺶ دارد و ﺑﻪ رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﺗﻬﺎﺟﻤﯽ در ﻣﺠﺮﻣﺎن ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺧﺎﻧﮕﯽ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ. ﺳﺮوﺗﻮﻧﯿﻦ ﯾﮑﯽ از ﻧﻮروﺗﺮاﻧﺴﻤﯿﺘﺮﻫﺎی ﻣﻬﻢ در ﻣﻐﺰ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺧﻠﻖوﺧﻮ، ﺧﻮاب و ﺳﺎﯾﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮدﻫﺎی ﻣﻐﺰی ﻧﻘﺶ دارد. ﺗﻐﯿﯿﺮ در اﯾﻦ ژن ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺤﻮه ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺳﺮوﺗﻮﻧﯿﻦ را ﺗﻐﯿﯿﺮ داده و ﺑﺎ رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﺗﻬﺎﺟﻤﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ.

اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات ژﻧﺘﯿﮑﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺄﺛﯿﺮات ﻧﺴﻠﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺧﻄﺮ اﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎریﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ را در ﻧﺴﻞﻫﺎی ﺑﻌﺪی اﻓﺰاﯾﺶ دﻫﻨﺪ. ﺑﺮای ﻣﺜﺎل، ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺧﺎﻧﮕﯽ ﻗﺮار دارﻧﺪ، ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺣﺘﻤﺎل دارد ﮐﻪ اﺧﺘﻼﻻت رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺧﺘﻼل ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺿﺪاﺟﺘﻤﺎﻋﯽ [7] (APD) را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﻨﻨﺪ. اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﺳﺮﯾﺎل ﮐﺮه ای "ﻣﻮش" ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮداﻧﯽ ﺳﺌﻮ ﺳﻮﻧﮓ-وون ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﮐﺸﯿﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ. ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت ﻧﺎﮔﻮار در دوران ﮐﻮدﮐﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ رﻓﺘﺎر و ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻓﺮد در ﺑﺰرﮔﺴﺎﻟﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﺣﺘﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺧﺘﻼﻻت رواﻧﯽ ﺟﺪی ﺷﻮد.اﻓﺮاد ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ APD، ﺑﻪ وﯾﮋه ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺗﮑﺎﻧﺸﯽ ﺷﺪﯾﺪ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﻨﺪ، ﻣﯿﺰان ﺑﺎﻻﺗﺮی از اﻧﻮاع ﻧﺎدر ﻗﻄﻊ ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ [8] (rPTV) در ژنﻫﺎی ﺣﯿﺎﺗﯽ ﺑﺮای ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﻐﺰ دارﻧﺪ. ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص، ﯾﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ 23 ژن ﺑﺎ RPTV را در 37 ﻧﻔﺮ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﺳﻬﻢ ژﻧﺘﯿﮑﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ در اﯾﻦ اﺧﺘﻼل اﺳﺖ.

ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢﻫﺎی ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺑﺮ ﺑﯿﺎن ژنﻫﺎ

ﺧﺸﻮﻧﺖ در رواﺑﻂ ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ از راهﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﻋﻤﻠﮑﺮد ژنﻫﺎ ﺷﻮد: 

ﻣﺘﯿﻼﺳﯿﻮن DNA: ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﻣﻌﺮض ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺷﺮﯾﮏ ﺻﻤﯿﻤﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺘﯿﻼﺳﯿﻮن در ﺳﺎﯾﺖﻫﺎی ﺧﺎص CpG ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﯿﺎن ژن را ﺳﺮﮐﻮب ﻣﯽﮐﻨﺪ.

ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻫﯿﺴﺘﻮﻧﯽ: ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات در ﻫﯿﺴﺘﻮنﻫﺎ، ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ DNA دور آنﻫﺎ ﭘﯿﭽﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد. اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ DNA را ﺗﻐﯿﯿﺮ دﻫﻨﺪ و ﺑﺮ ﺑﯿﺎن ژن ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﮕﺬارﻧﺪ.

ﻫﻮرﻣﻮنﻫﺎی اﺳﺘﺮس: ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺷﺮﯾﮏ ﺻﻤﯿﻤﯽ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﻄﺢ ﮔﻠﻮﮐﻮﮐﻮرﺗﯿﮑﻮﺋﯿﺪﻫﺎ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮ ﻣﺘﯿﻼﺳﯿﻮن ژنﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ NR3C1 ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﮕﺬارد و ﺑﺮ ﻣﺤﻮر HPA و ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺳﻼﻣﺖ روان ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﮕﺬارد.

ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺷﺮﯾﮏ ﺻﻤﯿﻤﯽ ﺑﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﻐﺰ:

ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺷﺮﯾﮏ ﺻﻤﯿﻤﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮات ﻋﻤﯿﻘﯽ ﺑﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﻐﺰ دارد، ﺑﻪ وﯾﮋه در ﻣﯿﺎن زﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﺎن اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﻧﻮع ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ IPV ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻋﺼﺒﯽ رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ و آﺳﯿﺐﻫﺎی ﻣﻐﺰی ﺷﻮد ﮐﻪ اﻏﻠﺐ ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺮوﻣﺎﻫﺎی ﻣﮑﺮر و ﭘﺎﺳﺦﻫﺎی اﺳﺘﺮس ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ.

ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻐﺰ

ﻣﺪلﻫﺎی ﺣﯿﻮاﻧﯽ IPV ﻧﺸﺎن داده اﻧﺪ ﮐﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﻣﻌﺮض ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ از دﺳﺖ دادن ﻧﻮرونﻫﺎ و اﺧﺘﻼل در ﻧﻮروژﻧﺰ در ﻫﯿﭙﻮﮐﻤﭗ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺮای ﺣﺎﻓﻈﻪ و ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺣﯿﺎﺗﯽ اﺳﺖ. ﻫﯿﭙﻮﮐﺎﻣﭗ ﻣﻨﻄﻘﻪای از ﻣﻐﺰ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺣﺎﻓﻈﻪ و ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﻧﻘﺶ دارد. ﻧﻮروژﻧﺰ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﻮرونﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ اﺳﺖ. اﺧﺘﻼل در اﯾﻦ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﺸﮑﻼت ﺣﺎﻓﻈﻪ و ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﺷﻮد. ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺧﻔﻪ ﺷﺪن و ﺿﺮﺑﻪ ﻣﻐﺰی در ﻣﻮارد IPV ﺑﺎ ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻧﻘﺺ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ و اﻟﺘﻬﺎب ﻋﺼﺒﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻮده اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ IPV ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ آﺳﯿﺐﻫﺎی ﻣﻐﺰی ﺟﺪی ﺷﻮد.

ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ

ﯾﮏ ﻓﺮاﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﻋﺎﻣﻼن IPV ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻋﺼﺒﯽ رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﺪﺗﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺮدان ﻏﯿﺮ ﺧﺸﻮﻧﺖﮔﺮ دارﻧﺪ، ﺑﻪ وﯾﮋه در ﻣﻨﺎﻃﻘﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺎﻓﻈﻪ ﮐﺎری و اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﯾﺮی ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ. ﺣﺎﻓﻈﻪ ﮐﺎری ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻧﮕﻬﺪاری و دﺳﺘﮑﺎری اﻃﻼﻋﺎت در ذﻫﻦ اﺳﺖ. اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﯾﺮی ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺑﯿﻦ وﻇﺎﯾﻒ ﯾﺎ اﻓﮑﺎر ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺖ. اﯾﻦ ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ IPV ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﺮدان ﻧﯿﺰ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﮕﺬارد. اﺛﺮات ﺗﺠﻤﻌﯽ آﺳﯿﺐﻫﺎ و ﻋﻮاﻣﻞ اﺳﺘﺮسزا ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ IPV ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﺳﻼﻣﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ در ﺑﯿﻦ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﺎن ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ. اﯾﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ IPV ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﺸﮑﻼت ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻃﻮﻻﻧﯽﻣﺪت در ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﺎن ﺷﻮد.

راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ IPV و اﺧﺘﻼﻻت ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﯽ ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎر (ANS)[9] ﭘﯿﭽﯿﺪه اﺳﺖ و ﺷﻮاﻫﺪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﻫﻢ ﻋﺎﻣﻼن و ﻫﻢ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﺎن ﺑﺪﺗﻨﻈﯿﻤﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ANS را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ. اﯾﻦ اﺧﺘﻼل در ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان واﮐﻨﺶﻫﺎی ﺳﻤﭙﺎﺗﯿﮏ و ﭘﺎراﺳﻤﭙﺎﺗﯿﮏ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﻮد و ﺑﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻋﺎﻃﻔﯽ و ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﮕﺬارد. ﻋﺎﻣﻼن IPV ﭘﺎﺳﺦﻫﺎی ﺳﻤﭙﺎﺗﯿﮏ ﺿﻌﯿﻒ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﭘﺎراﺳﻤﭙﺎﺗﯿﮏ ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮی را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ و ﺳﻄﺢ رﺳﺎﻧﺎﯾﯽ ﭘﻮﺳﺖ در ﻃﯽ ﮐﺎرﻫﺎی ﻫﻤﺪﻟﯽ ﻧﺸﺎن داده ﻣﯽﺷﻮد. اﯾﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﻋﺎﻣﻼن IPV ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﺗﻨﻈﯿﻢ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺧﻮد ﻣﺸﮑﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﺎن IPV اﻏﻠﺐ ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﯽ رواﻧﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ از ﺟﻤﻠﻪ اﺿﻄﺮاب و اﻓﺴﺮدﮔﯽ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﺪﺗﻨﻈﯿﻤﯽ ANS ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ. ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﺎن ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻋﻼﺋﻤﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮﮔﯿﺠﻪ و ﺧﺴﺘﮕﯽ را ﮔﺰارش دﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه اﺧﺘﻼل در ﻫﻤﻮﺳﺘﺎز ﻧﺎﺷﯽ از ﺑﺪﺗﻨﻈﯿﻤﯽ ANS اﺳﺖ. ﻫﻤﻮﺳﺘﺎز ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺑﺪن در ﺣﻔﻆ ﺷﺮاﯾﻂ داﺧﻠﯽ ﭘﺎﯾﺪار اﺳﺖ. در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻋﺎﻣﻼن IPV اﻟﮕﻮﻫﺎی ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ از اﺧﺘﻼل ﺗﻨﻈﯿﻢ ANS را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ، ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﭼﺎﻟﺶﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ روﺑﺮو ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺳﻼﻣﺖ رواﻧﯽ و ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ آﻧﻬﺎ را ﺗﺸﺪﯾﺪ ﮐﻨﺪ. درک اﯾﻦ ﭘﻮﯾﺎﯾﯽﻫﺎ ﺑﺮای ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺪاﺧﻼت ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ.

ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی 

ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺷﺮﯾﮏ ﺻﻤﯿﻤﯽ، ﻓﺮاﺗﺮ از ﯾﮏ ﻣﻌﻀﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯾﮏ ﺗﻬﺪﯾﺪ ﺟﺪی ﺑﺮای ﺳﻼﻣﺖ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺟﺴﻢ و روان ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﺎن را درﮔﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ، ﺑﻠﮑﻪ ردﭘﺎی ﺧﻮد را در ﻋﻤﻖ ژنﻫﺎ و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻐﺰ آﻧﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﺮ ﺟﺎی ﻣﯽﮔﺬارد. اﯾﻦ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺧﺎﻣﻮش، ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺑﯿﺎن ژنﻫﺎی ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﺳﺘﺮس، اﻟﺘﻬﺎب و ﺳﯿﺴﺘﻢ اﯾﻤﻨﯽ، زﻣﯿﻨﻪ را ﺑﺮای ﺑﺮوز ﺑﯿﻤﺎریﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﺟﻤﻠﻪ اﺧﺘﻼﻻت رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ، ﭘﯿﺮی زودرس و ﺣﺘﯽ ﺳﺮﻃﺎن ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ، آﺳﯿﺐﻫﺎی ﻧﺎﺷﯽ از IPV ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﻐﺰ را ﻣﺨﺘﻞ ﮐﺮده و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﺸﮑﻼت ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ، ﻋﺎﻃﻔﯽ و رﻓﺘﺎری ﻣﺘﻌﺪدی ﺷﻮد. 

ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد، ﻧﺒﺎﯾﺪ از ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻣﻐﺰ ﺑﺮای ﺗﺮﻣﯿﻢ و ﺑﻬﺒﻮد ﻏﺎﻓﻞ ﺷﻮﯾﻢ. ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺪاﺧﻼت درﻣﺎﻧﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ، از ﺟﻤﻠﻪ درﻣﺎنﻫﺎی رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﯽ و ﺗﻮاﻧﺒﺨﺸﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ، ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ اﺛﺮات ﻣﺨﺮب IPV و ﺑﻬﺒﻮد ﮐﯿﻔﯿﺖ زﻧﺪﮔﯽ ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﺎن ﮐﻤﮏ ﮐﻨﻨﺪ. 

ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺧﺎﻧﮕﯽ، ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻋﺰم ﺟﺪی و ﻫﻤﮑﺎری ﻫﻤﻪﺟﺎﻧﺒﻪی ﻧﻬﺎدﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و ﻗﻀﺎﯾﯽ اﺳﺖ. اﻓﺰاﯾﺶ آﮔﺎﻫﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ در ﻣﻮرد ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎی ﻣﺨﺮب اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه، ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﺎن و اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺸﺎورهای و درﻣﺎﻧﯽ ﺗﺨﺼﺼﯽ، از ﺟﻤﻠﻪ اﻗﺪاﻣﺎﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در اﯾﻦ ﻣﺴﯿﺮ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ. 

ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ، ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻋﻠﻤﯽ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺟﺪﯾﺖ اداﻣﻪ ﯾﺎﺑﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﯿﻢ درک ﺑﻬﺘﺮی از ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢﻫﺎی دﻗﯿﻖ دﺧﯿﻞ در ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺑﺮ ژنﻫﺎ و ﻣﻐﺰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ و راﻫﮑﺎرﻫﺎی ﻣﺆﺛﺮﺗﺮی ﺑﺮای ﭘﯿﺸﮕﯿﺮی و درﻣﺎن اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه ﺷﻮم اراﺋﻪ دﻫﯿﻢ. ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺧﺎﻧﮕﯽ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪای ﺷﺨﺼﯽ، ﺑﻠﮑﻪ ﯾﮏ ﭼﺎﻟﺶ ﺟﺪی ﺑﺮای ﺳﻼﻣﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ آن، وﻇﯿﻔﻪای ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ اﺳﺖ.

ﻣﻨﺎﺑﻊ:

1. González-Martínez C, Haarkötter C, Carnero-Montoro E, Lorente JA, Lorente M. Epigenetic changes produced in women victims of intimate partner violence: A systematic review. Women's Health. 2024;20:17455057241290335.

2. Daugherty JC, García-Navas-Menchero M, Fernández-Fillol C, Hidalgo-Ruzzante N, Pérez-García M. Tentative Causes of Brain and Neuropsychological Alterations in Women Victims of Intimate Partner Violence. Brain Sciences. 2024;14(10):996.

3. Mušálková, D., Přistoupilová, A., Jedličková, I., Hartmannová, H., Trešlová, H., Nosková, L., Hodaňová, K., Bittmanová, P., Stránecký, V., Jiřička, V., Langmajerová, M., Woodbury-Smith, M., Zarrei, M., Trost, B., Scherer, S. W., Bleyer, A. J., Vevera, J., & Kmoch, S. (2024). Increased burden of rare protein-truncating variants in constrained, brain-specific and synaptic genes in extremely impulsively violent males with antisocial personality disorder. Genes, Brain and Behavior, 23(1), e12882. https://doi.org/10.1111/gbb.12882

4. Justin E Karr, Agnes E White, Sharon E Leong, T K Logan, A - 146 Subjective and Objective Cognitive Functioning in Women Survivors of Intimate Partner Violence with Repetitive Mild Traumatic Brain Injuries, Archives of Clinical Neuropsychology, Volume 38, Issue 7, October  2023, Page 1318, https://doi.org/10.1093/arclin/acad067.163

5. Comes-Fayos, J., Moreno, I. R., Lila, M., Romero-Martínez, A., & Moya-Albiol, L. (2023). Weakened sympathetic response and lower parasympathetic activity in intimate partner violence perpetrators when empathizing: Influence of autonomous activation in affective approach and prosocial behavior. Aggressive Behavior, 50(1), e22126. https://doi.org/10.1002/ab.22126

6. Wadji DL, Morina N, Martin-Soelch C, Wicky C. Methylation of the glucocorticoid receptor gene (NR3C1) in dyads mother-child exposed to intimate partner violence in Cameroon: Association with anxiety symptoms. medRxiv. 2022:2022.08.14.22278760.

7. Serpeloni, F., Serpeloni, F., Nätt, D., Gonçalves de Assis, S., Wieling, E., & Elbert, T. (2020). Experiencing community and domestic violence is associated with epigenetic changes in DNA methylation of BDNF and CLPX in adolescents. Psychophysiology, 57(1). https://doi.org/10.1111/PSYP.13382

8. DeWall CN, Way BM. A New Piece to Understanding the Intimate Partner Violence Puzzle: What Role Do Genetics Play? Violence Against Women. 2014;20(4):414-9.

Footnote:

[1] Intimate Partner Violence

[2] Glucocorticoid Receptor

[3] Brain-Derived Neurotrophic Factor 

[4] Caseinolytic mitochondrial matrix peptidase chaperone subunit X-linked 

[5] Monoamine Oxidase A 

[6] (5-hydroxytryptamine transporter linked polymorphic region

[7] Antisocial Personality Disorder 

[8] Rare Protein-Truncating Variant

[9] Autonomic Nervous System Disorders

ﮔﺮدآوری و ﺑﺎزﻧﻮﯾﺴﯽ: ﻣﺮﯾﻢ رﺳﻮﻟﯽ

ﻓﺎرغ اﻟﺘﺤﺼﯿﻞ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ ژﻧﺘﯿﮏ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ آزاد ﺗﻬﺮان