«نوستالژی»

ﻧﻮﺳﺘﺎﻟﮋی ﭘﺪﯾﺪهای راﯾﺞ در ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻃﯽ اﻋﺼﺎر ﺑﻮده اﺳﺖ. اﯾﻦ واژه در ﺳﺎل ۱۶۸۸ ﺗﻮﺳﻂ ﯾﻮﻫﺎﻧﺲ ﻫﻮﻓﺮ (1)، ﺑﺎ ﺗﺮﮐﯿﺐ دو واژه ی ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ «nostos» و «algos» اﺑﺪاع ﺷﺪ. وی ﻧﻮﺳﺘﺎﻟﮋی را ﻣﻌﺎدل رﻧﺞ ﻧﺎﺷﯽ از آرزوی ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ وﻃﻦ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ. اﻣﺮوزه از ﻧﻮﺳﺘﺎﻟﮋی ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﻮﻋﯽ اﺷﺘﯿﺎق ﻋﺎﻃﻔﯽ و اﺣﺴﺎس ﻏﻢاﻧﮕﯿﺰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﯾﺎد ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ در آن رﮔﻪﻫﺎﯾﯽ از ﻏﻢ و ﺷﺎدی وﺟﻮد دارد. دﺳﺖ ﻧﯿﺎﻓﺘﻨﯽ ﺑﻮدن ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﻧﯿﺰ ﺧﺎﻃﺮات ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺷﯿﺮﯾﻦ آن ﻣﻨﺸﺄ اﯾﻦ اﺣﺴﺎس ﻫﺴﺘﻨﺪ. اﯾﻦ ﺧﺎﻃﺮات روﯾﺪادﻫﺎی ﻣﻬﻢ زﻧﺪﮔﯽ ﻓﺮد را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﻨﺪ و در آنﻫﺎ ﺗﻌﺎﻣﻼت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﮕﺎن ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ وﻓﻮر ﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﺷﻮد. از اﯾﻦ رو، ﻧﻮﺳﺘﺎﻟﮋی ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﯾﺎدآوری دﯾﮕﺮان ﺳﺒﺐ »ﻣﺮدﻣﯽ ﺷﺪن ذﻫﻦ« ﻣﯽﺷﻮد.

از ﺳﻮﯾﯽ دﯾﮕﺮ، ﻧﻮﺳﺘﺎﻟﮋی ﯾﮏ اﺣﺴﺎس وﺟﻮدی اﺳﺖ و از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺳﯿﮕﻨﺎلﻫﺎی ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﺮگ ﺑﺮای ﺑﻘﺎی ارﮔﺎﻧﯿﺴﻢ ﺣﯿﺎﺗﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ، اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﻄﺮح ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻧﻘﺶ ﻧﻮﺳﺘﺎﻟﮋی در ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﺤﺮکﻫﺎی ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﺮگ ﭼﯿﺴﺖ. ﺑﺮای ﯾﺎﻓﺘﻦ ﭘﺎﺳﺦ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ، ﻣﯽﺗﻮان ﺷﻮاﻫﺪ رﻓﺘﺎری )ﯾﻌﻨﯽ دﻗﺖ و زﻣﺎن واﮐﻨﺶ( و ﻋﺼﺒﯽ )ﯾﻌﻨﯽ ﺗﺼﻮﯾﺮﺑﺮداری ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻣﻐﻨﺎﻃﯿﺴﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮدی( اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺗﺎ ﮐﻨﻮن را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار داد.

ﺷﻮاﻫﺪ رﻓﺘﺎری و ﻋﺼﺒﯽ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻧﻮﺳﺘﺎﻟﮋی و ﻣﺮگ

ﻧﻮﺳﺘﺎﻟﮋی در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻓﻌﺎلﺳﺎزی رﻓﺘﺎر را درﮔﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ، ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎزداری رﻓﺘﺎر را ﻧﯿﺰ ﻣﺨﺘﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﻧﻮﺳﺘﺎﻟﮋی ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺰﯾﺖﻫﺎﯾﯽ ﻧﻈﯿﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﮔﻮش ﺑﻪ زﻧﮕﯽ و اﻧﺮژی، اﻟﻘﺎی ﺣﺲ ﺟﻮاﻧﯽ، ﺑﻬﺒﻮد ﺧﻼّﻗﯿﺖ و ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ، ﺗﺸﻮﯾﻖ ﺑﻪ رﯾﺴﮏﭘﺬﯾﺮی و ﺗﻌﻘﯿﺐ اﻫﺪاف ﻣﻬﻢ را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد. ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس، اﮔﺮ ﻧﻮﺳﺘﺎﻟﮋی ﮔﻮش ﺑﻪ زﻧﮕﯽ را ﺗﺤﺮﯾﮏ ﮐﻨﺪ، اﯾﻦ اﺣﺴﺎس ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺧﻄﺮ را ﻧﯿﺰ ﺗﺴﻬﯿﻞ ﻧﻤﺎﯾﺪ.

ﺷﻮاﻫﺪ رﻓﺘﺎری و ﻋﺼﺒﯽ ﺣﺎﮐﯽ از آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﻣﻌﺮض ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻧﻮﺳﺘﺎﻟﮋﯾﮏ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻓﻌﺎلﺳﺎزی ﻗﻮیﺗﺮی را در آﻣﯿﮕﺪال راﺳﺖ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﮐﻠﻤﺎت ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﺮگ )در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﮐﻠﻤﺎت ﺧﻨﺜﯽ( اﯾﺠﺎد ﮐﻨﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ، اﻓﺮاد در اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ دﻗﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﺮای ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪی ﮐﻠﻤﺎت ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﺮگ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻮﺳﺘﺎﻟﮋی اﺣﺘﻤﺎﻻً دﻗﺖ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﺤﺮکﻫﺎی ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﺮگ را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدﻫﺪ. اﯾﻦ درﺣﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻧﻮﺳﺘﺎﻟﮋﯾﮏ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ زﻣﺎن واﮐﻨﺶ اﻓﺮاد را ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم دﺳﺘﻪﺑﻨﺪی ﮐﻠﻤﺎت ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﺮگ و ﺧﻨﺜﯽ اﻓﺰاﯾﺶ دﻫﻨﺪ. در ﻧﺘﯿﺠﻪ، ﻧﻮﺳﺘﺎﻟﮋی اﺣﺘﻤﺎﻻً ﭘﺮدازش اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺮگ را ﺗﻌﺪﯾﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ.

ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺼﻮﯾﺮﺑﺮداری ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻣﻐﻨﺎﻃﯿﺴﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮدی ﻧﯿﺰ روﺷﻦ

ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻮﺳﺘﺎﻟﮋی ﺳﺒﺐ ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ در ﻧﻮاﺣﯽ ﻣﻐﺰی ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً در ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺗﻬﺪﯾﺪ )از ﺟﻤﻠﻪ ﺧﻄﺮ ﻣﺮگ( ﻧﻘﺶ دارﻧﺪ. اﯾﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﻐﺰ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻣﯿﮕﺪال ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ، اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﻌﺎﻟﺴﺎزی آﻣﯿﮕﺪال ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ی ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺧﻮدﮐﺎر ﻣﺤﺮکﻫﺎی ﺗﻬﺪﯾﺪﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ، آﺳﯿﺐ ﺑﻪ آﻣﯿﮕﺪال اﯾﻦ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ را ﻣﺨﺘﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ.

ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ، در ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺗﻬﺪﯾﺪﻫﺎی ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮگ، ﻧﻘﺶ ﺗﺴﻬﯿﻞﮐﻨﻨﺪه ی ﻧﻮﺳﺘﺎﻟﮋی ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎی ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ دارد. ﭘﺮدازش ﺗﻬﺪﯾﺪ ﻧﻘﺸﯽ ﺣﯿﺎﺗﯽ ﺑﺮای ﺑﻘﺎ و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺜﻞ ارﮔﺎﻧﯿﺴﻢ دارد. ﺗﻬﺪﯾﺪﻫﺎی ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﮐﺎر ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎی زﯾﺮ ﻗﺸﺮی ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻣﯿﮕﺪال و ﭘﺎﺳﺦﻫﺎی ﺗﺮس را ﺑﺮای ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻓﻌﺎل ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﻧﻮﺳﺘﺎﻟﮋی ﺑﺎ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻓﻌﺎلﺳﺎزی آﻣﯿﮕﺪال ﺑﻪ ﻣﺤﺮکﻫﺎی ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﺮگ، ﭘﺮدازش ﺗﻬﺪﯾﺪ را ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ.

ﺑﻪﻃﻮر ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ، آﻣﯿﮕﺪال در ادﻏﺎم اﻃﻼﻋﺎت ﺣﺴﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺧﺎﻃﺮات ﺑﺮﺟﺴﺘﻪی اﺣﺴﺎﺳﯽ ﻧﻘﺶ دارد. ﻧﻮﺳﺘﺎﻟﮋی ﺑﺎ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ آﻣﯿﮕﺪال ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﭘﺮدازش ﻋﻤﯿﻖﺗﺮ ﻣﺤﺮکﻫﺎی ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﺮگ ﻣﯽﺷﻮد، و اﯾﻦ اﻣﮑﺎن را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت ﻣﻬﻢ از ﻧﻈﺮ ﻋﺎﻃﻔﯽ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﭘﺮدازش و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﭙﺮده ﺷﻮﻧﺪ. ﭼﻨﯿﻦ ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎﯾﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻠﻪی ﺑﻌﺪی ﺑﺎ ﺧﻄﺮ ﻣﺮگ ﻣﻔﯿﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ. در ﻫﻤﯿﻦ راﺳﺘﺎ، ﻧﻮﺳﺘﺎﻟﮋی ﭘﺎﺳﺦ ﺻﺤﯿﺢ ﺑﻪ ﮐﻠﻤﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺮگ را ﻧﯿﺰ ﺗﺴﻬﯿﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ.

در ﻧﺘﯿﺠﻪ، ﻧﻮﺳﺘﺎﻟﮋی ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺧﻄﺮ ﻣﺮگ را ﺗﺴﻬﯿﻞ ﮐﻨﺪ.

ﺳﺨﻦ ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ

اﮔﺮﭼﻪ ﻧﻮﺳﺘﺎﻟﮋی ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺷﺎره دارد، اﻣّﺎ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮای آﯾﻨﺪه ی ﻓﺮد اﺳﺖ. اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻧﮕﺮشﻫﺎی ﻣﺜﺒﺘﯽ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ اﯾﺠﺎد ﮐﻨﺪ و رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﻣﺨﺎﻃﺮه آﻣﯿﺰ ﺑﺮای ﺳﻼﻣﺖ ﻓﺮد را ﺗﻀﻌﯿﻒ ﻧﻤﺎﯾﺪ. ﺑﺪﯾﻦ ﺟﻬﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﺑﻪ ارزﯾﺎﺑﯽ ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﻧﻮﺳﺘﺎﻟﮋی ﺑﺮای ارﺗﻘﺎی ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻣﺪت ﺳﻼﻣﺖ ﺟﺴﻢ ﻣﯽﭘﺮدازﻧﺪ. ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎی اراﺋﻪ ﺷﺪه در اﯾﻦﺟﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺟﺮﻗﻪای ﺑﺮای ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎی آﺗﯽ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ.

منابع:

1. Lasaleta, J. D., Wildschut, T., & Sedikides, C. (2024). Nostalgia increases punitiveness by intensifying moral concern. Scientific Reports, 14(1), 11425.

2. Öhman, A. (2005). The role of the amygdala in human fear: automatic detection of threat. Psychoneuroendocrinology, 30(10), 953-958.

3. Sedikides, C., & Wildschut, T. (2018). Finding meaning in nostalgia. Review of General Psychology, 22(1), 48-61. 

4. Sedikides, C., & Wildschut, T. (2023). The psychological, social, and societal relevance of nostalgia. Current Opinion in Psychology, 52, 101609.

5. Yang, Z., Sedikides, C., Izuma, K., Wildschut, T., Kashima, E. S., Luo, Y. L., & Cai, H. (2021). Nostalgia enhances detection of death threat: Neural and behavioral evidence. Scientific Reports, 11(1), 12662.

ﺑﻪ ﻗﻠﻢ:ﻓﺮوغ ﮐﺜﯿﺮی

ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ﻋﻠﻮم ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ